نوشته‌ها

دماوند ؛ دوازدهمین کوه مستقل دنیا

/2 دیدگاه /در , /توسط

نویسنده: مسعود فرح بخش

ارتفاع سنجی یکی از بحث های مهم در مباحث علوم مهندسی ، ناوبری و ورزشی است. زمانیکه صحبت از ارتفاع می شود دو فاکتور اصلی را شامل می شود.

ارتفاع مطلق که شامل ارتفاع یک منطقه یا عارضه از سطح آب های آزاد است و ارتفاع نسبی که فاکتوری مهم در کوهنوردی و ورزش های کوهستانی است.

ارتفاع نسبی یا به انگلیسی Prominence کمیتی است که نشان دهنده برجستگی و وجه تمایز یک کوه و قله نسبت به اطراف خود است. تعریف های مختلفی برای اتفاع نسبی و نحوه اندازه گیری آن وجود دارد که هر یک در نهایت به یک عدد واحد می رسند:

  • به یال های بین دو قله مجاور، خط الراس گفته می شود. پست ترین نقاط روی خط الراس ها را گردنه یا زین اسبی می گویند. به مرتفع ترین گردنه ی یک قله “گردنه کلیدی” گفته می شود. بر این اساس ارتفاع نسبی یک قله برابر است با اختلاف ارتفاع بین گردنه کلیدی تا قله کوه
  • اگر فرض کنیم آب دریا به حدی بالا بیاید که قله مورد نظر کاملا از ارتفاعات اطرافش مستقل شود ، ارتفاع نسبی همان ارتفاع کوه از سطح فرضی آب است. بر اساس این تعریف گردنه کلیدی آخرین نقطه ای است که قبل از تبدیل قله به یک جزیره مستقل به زیر آب خواهد رفت.
  • اگر ارتفاع نسبی یک کوه n متر باشد ، برای رسیدن به قله ای دیگر از روی قله مورد نظر ابتدا باید به اندازه n متر ارتفاع کم کرد.
  • کوه ها در نقشه های توپوگرافی به شکل مجموعه ای از منحنی های تراز هستند که همدیگر را هرگز قطع نمی کنند. ارتفاع نسبی قله برابر است با اختلاف ارتفاع نوک قله با کم ارتفاع ترین منحنی تراز احاطه کننده این کوه در نقشه توپوگرافی به طوریکه این منحنی تراز قله ی دیگری را احاطه نکرده باشد.

همه تعاریف بالا به یک عدد واحد برای ارتفاع نسبی کوه ها ختم می شوند. در کوهنوردی ارتفاع نسبی فاکتوری مهم برای یک کوه است. هرچه ارتفاع نسبی یک کوه کمتر باشد آن کوه یا یک قله فرعی و یا یک کوه غیر مستقل است و کمتر مورد توجه کوهنوردان قرار می گیرد. همینطور بر عکس ، ارتفاع نسبی بالا برای یک کوه نشان دهنده این است که قله مورد نظر دارای اهمیت صعود است و بعنوان یک برجستگی متمایز و مشخص از فاصله های دور قابل تشخیص و مشاهده است.

طبق قرار داد های بین المللی ارتفاع نسبی کوه اورست بعنوان بلندترین نقطه زمین برابر با ارتفاع مطلق خود یعنی 8848 متر است.

بر اساس تعاریف ارتفاع نسبی قله جنوبی اورست با ارتفاع مطلق 8749 متر برابر با 11 متر است. همینطور ارتفاع نسبی کوه لوتسه چهارمین قله مرتفع دنیا با ارتفاع مطلق 8516 متر برابر با 610 متر است.

کوه k2 با ارتفاع مطلق 8611 متر که دومین کوه مرتفع دنیاست دارای ارتفاع نسبی 4017 متری است که نشان دهنده ی برجسته و متمایز بودن این کوه نسبت به کوه های اطراف خود است.

نکته جالب توجه و دارای اهمیت در فهرست کوه های مرتفع دنیا بر اساس ارتفاع نسبی ، جایگاه دوازدهم دماوند در این فهرست است.

بر اساس تعاریف ارتفاع نسبی کوه 5610 متری دماوند برابر با 4667 متر یعنی بالاتر از کوه های k2 , نانگاپاربات ، کانگجن چونگا و بسیاری از کوه های مرتفع دیگر است که از این نظر نشان دهنده برجستگی توده آتشفشانی دماوند نسبت به زمین های اطراف خود است که دلیل اصلی دیده شدن کوه دماوند از فاصله های بسیار دور نیز همین ارتفاع نسبی بالای دماوند است.

در این فهرست دماوند پس از کوه های اورست ، آکانکاگوآ در آرژانتین ، دنالی در آمریکا ، کلیمانجارو در تانزانیا ، وینسون در قطب جنوب ، البروس در روسیه ، مون بلان در آلپ ، دوازدهمین کوه برجسته و مستقل دنیاست.

دماوند

دماوند ؛ دوازدهمین برجستگی یا کوه مستقل دنیا – عکس از مسعود فرح بخش

منبع:

125 کوه مرتفع دنیا بر اساس ارتفاع نسبی

استفاده از مطلب فوق فقط با ذکر نام وبسایت “بام ایران ، ۵۶۱۰ متر” مجاز است

اولین صعودهای دماوند

/0 دیدگاه /در , /توسط

نویسنده: مسعود فرح بخش

10339770_610890629006833_60442386461351937_n

قله دماوند از دشت آزو ، عکس از مسعود فرح بخش

آیا تاریخچه صعود به دماوند را می دانید؟
دماوند بلندترین کوه ایران همواره در فصول مختلف مورد توجه کوهنوردان می باشد و هرسال صعود های بسیاری بر روی آن انجام می شود. اما تاریخچه صعود به دماوند مربوط به چه زمانیست و اولین ها بر روی دماوند چه کسانی بودند؟بسیاری از ما می دانیم اولین صعود بر روی اورست توسط چه کسی انجام شد ، اما آیا می دانیم اولین صعود بر روی دماوند چه زمانی و توسط چه کسی انجام شد؟
یکی از قدیمی ترین تلاش های مستند بر روی دماوند به “ابودلف(Abu Dolaf)” جغرافی دان عرب مربوط می شود که در سال 341 هجری قمری (بیش از هزار سال پیش) بخشی از دماوند را صعود کرد. ابودلف با اینکه به قله نرسید اما طبق گفته های وی چشمه ای بزرگی یافته که در اطراف آن گوگردهای سنگ شده موجود بود.
ناصر خسرو در سفرنامه خود درباره دماوند اینطور نوشته است: گویند بر سر دماوند چاهی است که نوشادر و کبریت (گوگرد) از آن گیرند. صاحب آثار “البلاد و اخبار العباد ” با نقل قولی دست دوم می‌گوید که عدّه‌ای از اهالی آن نواحی می‌گفته‌اند که در طی پنج روز و پنج شب به قلهٔ دماوند رسیده‌اند و قلهٔ آن را مسطح با مساحت صد جریب یافته‌اند گرچه از دور به مخروط می‌ماند.
تمامی این نوشته ها نشان دهنده این موضوع است که ظاهرا اولین صعود های دماوند مربوط به بیش از هزار سال قبل می باشند.
اما در حدود سال های 1793 تا 1798 اولین تلاش های اروپائیان بر روی دماوند انجام شد. “الیوی” یک استاد علوم طبیعی و اهل فرانسه بود که از سوی دولت فرانسه برای انجام ماموریت عازم ایران شد. او در سال 1798 اقدام به صعود دماوند کرد اما او هم موفق نشد خود را به قله برساند. او پس از بالا رفتن از حدود یک سوم کوه به تکه های سنگ های گوگردی برخورد کرده و اینطور نوشته: صخره های وحشتناک بزرگ سیاه آتشفشان به شکل ستون های منظم پنج ضلعی
اما اولین صعود مستند و موفق به کوه دماوند به سال 1837 مربوط می شود.تیلور تامسون اولین شخصی بود که به دماوند صعود کرد و اولین شب مانی بر روی قله را انجام داد.تامپسون از روی قله اقدام به جمع آوری گوگرد کرد ، البته صعود تامپسون با کمک ایرانیان انجام شد.
نخستين صعود مستند ايرانیان به قلۀ دماوند، درسال 1857 ميلادی انجام شد كه تيم سرهنگ محمد صادق‌خان قاجار، ارتفاع قله را 6613 ذرع تعيين كرد.
اولین شب مانی ایرانیان بر روی قله مربوط به گروه گروه ايرانی كربلايی اسدالله در بیش از 130 سال پیش می باشد.
اولین تلاش زمستانی بر روی قله مربوط به “ژاک دمورگان” بود ، دمورگان نیز فرانسوی بود و برای انجام امور باستان شناسی از سوی دولت فرانسه عازم ایران شده بود. وی در زمستان سال 1889 توانست تا ارتفاع 5300 متری صعود کنید. تلاش دمورگان و ارتفاع صعود وی با توجه به تاریخ آن دارای اهمیت بسیار در تاریخ کوهنوردی می باشد.
با توجه به اینکه ظاهرا صعودهای موفق و غیر مستندی در بیش از هزار سال قبل به قله دماوند صورت گرفته این صعود ها از نظر تاریخچه کوهنوردی بسیار حائز اهمیت می باشند و همینطور صعودهایی که بین سال های 1837 تا پایان 1900 بر روی دماوند انجام شده هر یک دارای اهمیت بسیار زیاد می باشند.

800px-Damavand_summit

عکس قله دماوند از ایستگاه فضایی بین المللی ، عکس از ناسا

منابع:

ویکیپدیا ، سایت دماوندکوه ، سایت summitpost

 

استفاده از مطلب فوق فقط با ذکر نام وبسایت “بام ایران ، ۵۶۱۰ متر” مجاز است

ارتفاع دماوند چقدر است؟

/0 دیدگاه /در , /توسط

نویسنده:مسعود فرح بخش

دماوند اولین اثر ملی طبیعی ثبت شده در ایران کوهی منحصر به فرد می باشد. این کوه بلندترین کوه ایران ، بلندترین کوه آتشفشانی آسیا و بلندترین کوه مخروطی دنیا می باشد.

اما ارتفاع دقیق این قله چقدر است ؟ اگر کمی انسان نکته سنج و حساسی باشیم در مورد ارتفاع هایی که برای دماوند مطرح می شود حتما دچار ابهام می شویم چرا که با نگاهی به عکس ها ، یادبود ها و حتی بنرهای مربوط به قله به دو و یا چند عدد مختلف برخورد می کنیم.

744 سال قبل از میلاد و در زمان آشوریان از دماوند با نام بیکنی در متون مختلف یاد شده و از آن زمان به بعد این کوه اسطوره ای برای ایرانیان همواره مقدس و مورد توجه بوده. در اوستا ، تورات و بسیاری دیگر از متون تاریخی به نام های مختلف از دماوند یاد شده. ویلیامز جکسن آمریکایی که در قرن نوزدهم میلادی در تهران بود مي‌نویسد:
دماوند در اوستا «هوابرزئیتی» نامیده مي‌شود و قریب 6000 متر از زمین سر برافراشته است. بسیاری از جهانگردان و افراد سرشناس مقیم ایران که از زمان قاجار به بعد وارد ایران شده اند به دماوند و ارتفاع های گوناگونی برای آن ذکر کرده اند از 14000 تا 22000 پا.
نخستين صعود مستند ايرانیان به قلۀ دماوند، درسال 1857 ميلادی انجام شد كه تيم سرهنگ محمد صادق‌ خان قاجار ارتفاع قله را 6613 ذرع تعيين كرد.
اگر منابع قدیمی تر را مطالعه کنید با ارتفاع 5671 متر روبرو می شوید. در سال 1966 میلادی فردی به نام آلن باخ بر اساس تصاویر ماهواره ای ارتفاع قله را 5670 متر اندازه گیری کرد که بعدها یک متر به آن افزوده شد و عدد 5671 متر وارد کتاب های درسی و بسیاری از منابع شد بطوریکه که این عدد در ذهن بسیاری از ایرانیان نقش بست . عددی که همچنان بر روی بسیاری از بنرها و یادبودهای روی قله برای دماوند بزرگ ذکر می شود.

اما سازمان نقشه برداری کشور در سال 1385 در جریان پروژه ای ده روزه و با روش های مختلف اقدام به اندازه گیری ارتفاع دقیق قله کرد و عدد 5609/20(پنج هزار ششصد و نه متر و بیست سانتی متر) که عدد قابل اعتمادی است را برای قله به ثبت رساند و بعد از آن در تمامی منابع ارتفاع 5609 یا 5610 متر عنوان شد که در واقع عدد صحیح ارتفاع دماوند می باشد.
اگر جی پی اس یا ارتفاع سنج شما بر روی قله عددی به غیر از 5610 متر( با خطای مثبت منفی 3 متر) را نشان دهد یعنی دستگاه شما کالیبره نیست که باید اقدام به کالیبره کردن آن کنید.

اختلاف حدود 60 متر که اندازه گیری آلن باخ با اندازه گیری سازمان نقشه برداری ایران دارد ناشی از اشتباه باخ نیست بلکه ناشی از افزایش دقت اندازه گیری و کالیبراسیون دقیق و بهتر دستگاه های اندازه گیری می باشد.

با توجه به اینکه به طور قطع ارتفاع 5671 متر برای دماوند ارتفاعی غلط می باشد اما هم چنان برخی گروه های کوهنوردی از این عدد برای معرفی قله دماوند استفاده می کنند. با توجه به ارتفاع پایین تر دماوند از کوه البروس، ذکر ارتفاع 5671متر(بلند تر از کوه البروس) و در عمل ثبت ارتفاعی حدود 5610 متر(کوتاه تر از البروس) برای کوهنوردان خارجی خوشایند نخواهد بود.

11885766_840920436003850_2831707063022754304_o(1)

ارتفاع ثبت شده روی قله دماوند با استفاده از gps و سیستم گلوناس روسیه و عدد 5610 متر ؛ عکس از مسعود فرح بخش

 

منبع : سازمان نقشه برداری ایران

این لینک مربوط به پروژه اندازه گیری دماوند توسط سازمان نقشه برداری ایران

 

استفاده از مطلب فوق فقط با ذکر نام وبسایت “بام ایران ، ۵۶۱۰ متر” مجاز است