تیریچ میر ؛ مرتفع ترین نقطه فلات بزرگ ایران
نویسنده و مترجم: مسعود فرح بخش
در نگاهی اجمالی به گستره ی پهناور سرزمین ایران ، به فلات بزرگ و مهم ایران می رسیم. بخش عمده ای از جغرافیای سیاسی ایران داخل فلات ایران است. فلات ها سرزمین های مرتفعی هستند که از دشت های پهن و تخت اطراف خود به راحتی قابل تشخیص می باشند.
فلات ایران توسط چین خوردگی صفحات زمین در دوره سوم زمین شناسی شکل گرفته است. این فلات از شمال به سواحل دریای کاسپین و ارتفاعات البرز ، از غرب به رشته کوه زاگرس ، از جنوب به سلسله جبال بارز و از شرق به رشته کوه هندوکش محدود می شود. میانگین ارتفاع در این فلات 1200 متر و وسعت آن حدود 2600000 کیلومتر مربع است.
فلات ایران در طول تاریخ به لحاظ سیاسی دچار تغییر و تحولات زیادی شد و هم اکنون بخشی از این فلات خارج از خاک سیاسی کشور ایران است. 90 % خاک کشور ایران درون فلات بزرگ ایران و 63 % مساحت این فلات در کشور ایران است. این یعنی 37 % از مساحت فلات بزرگ ایران خارج از خاک ایران و در کشورهای افغانستان ، پاکستان ، آذربایجان و ارمنستان است. فلات بزرگ ایران مشرف به فلات بزرگ و مرتفع تبت است.
یکی از شاخص ترین ارتفاعات فلات بزرگ ایران کوه دماوند با 5610 متر ارتفاع است اما دماوند مرتفع ترین نقطه فلات ایران در داخل جغرافیای سیاسی ایران است و در واقع مرتفع ترین نقطه این فلات نیست.
نمای کلی از فلات بزرگ ایران
بلندترین نقطه فلات ایران زمین ، کوه تیریچ میر در رشته کوه هندوکش به ارتفاع 7708 متر است. تیریچ میر مرتفع ترین نقطه دنیا خارج از فلات تبت و رشته کوه هیمالیا – قراقروم است.
تیریچ میر به زبان محلی به معنی کوه تاریکی یا امیر تاریکی است و دلیل آن سایه ای است که همواره توسط کوه بر روی مردمان کوهپایه نشین گسترده می شود. تیریچ میر مجموعه ای از یازده قله با یازده مسیر مختلف است.
قله اصلی اولین بار در سال 1959 توسط گروه اعزامی نروژ صعود شد. قله شرقی تیریچ میر به ارتفاع 7692 متر در سال 1965 و باز هم به وسیله تیمی از نروژ صعود شد. تیریچ میر غربی II با 7500 متر ارتفاع در 1974 توسط ایتالیایی ها و تیریچ میر غربی I با 7487 متر در سال 1967 توسط کوهنوردان جمهوری چک صعود شد. تیریچ میر غربی III با 7400 متر و تیریچ میر کوچک با 6550 متر از دیگر قلل این منطقه هستند که توسط کوهنوردان در سال های دهه 60 و 70 صعود شدند. سایر قلل تیریچ میر هنوز نام گذاری نشده اند. برای رسیدن به قله اصلی باید وارد کمپ اصلی “بابو” در ارتفاع 4724 متری شد.
تا کنون هیچ کوهنوردی ایرانی موفق به ایستادن بر بلندترین نقطه ی فلات ایران زمین نشده است.
منبع: